Voorstel: laten we Tweede Pinksterdag inleveren voor De Dag van de Democratie

Met Pinksteren herdenken we de neerdaling van de Heilige Geest over de apostelen, precies 50 dagen na Pasen. Een betekenisvol moment binnen de christelijke traditie — maar één dag lijkt mij ruim voldoende om dit te markeren.

Wat kunnen we dan doen we met die Tweede Pinksterdag? In plaats van te shoppen voor een nieuw bankstel, stel ik iets beters voor: ruil Tweede Pinksterdag in voor De Dag van de Democratie. Geen extra vrije dag dus, maar een andere invulling — één die echt waarde heeft voor ons land, zonder extra kosten voor werkgevers of de overheid. Komt-ie: elk jaar, op 15 september (https://prodemos.nl/projecten/gemeenten/burgerparticipatie/vier-de-dag-van-de-democratie/). We staan dan stil en vieren en beleven bewust wat Democratie voor ons betekent.

Waarom?

Omdat het me-ga-be-lang-rijk is dat we ons daar voortdurend van bewust zijn. Dus: maandag na Pinksteren gewoon aan het werk, en van 15 september een vrije dag voor De Dag van de Democratie. Een dag om onze echte democratische waarden te benadrukken, er meer over te leren en om de democratie te beschermen en verder te ontwikkelen.

In een democratie mag je zijn wie je bent. Je mag zeggen wat je denkt zonder bang te zijn voor straf. In een autocratie? Dan is die vrijheid weg. Dan heb je geen f* meer in te brengen. Punt. En je dat niet meer in een veilige democratie leeft als burgers twee keer moeten nadenken voordat ze de overheid bekritiseren of tegenwerken, omdat ze dan te maken kunnen krijgen met represailles van de overheid.

En toch lijkt het besef van het belang voor democratie af te nemen. Alsof mensen denken: zo’n autocratie, ach, zo erg is dat toch niet? (Spoiler alert: jawel, dat is het.)

En let op: niet iedere politieke partij die 'democratie' in hun partijnaam hebben staan is democratisch!

Laten we eens een paar harde verschillen op een rij zetten:

• Inspraak: In een democratie heb je invloed op beleid. Democratie is macht aan de bevolking. Alle burgers krijgen gelijke kansen op openbare ambten en posities in de regering. In een autocratie dans je naar de pijpen van de machthebbers.

• Vrijheden: Democratieën waarborgen persvrijheid, meningsvrijheid en mensenrechten. In autocratieën zijn die vrijheden vaak sterk ingeperkt — als ze al bestaan.

• Rechtsstaat: Democratische wetten komen via gekozen vertegenwoordigers tot stand. Er staat niemand boven de wet. In autocratieën bepaalt de leider.

• Scheiding van machten met een onafhankelijke rechtspraak: In een gezonde democratie zijn wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht gescheiden. In autocratieën is die macht geconcentreerd in één hand.

• Leiderschap: Democratische leiders worden gekozen — er volgt een vreedzame wisseling van de macht na verkiezingen. Dus niet via geweld of staatsgrepen.

• Minderheden: In een democratie krijgen minderheden een stem, hun rechten worden beschermd en met hun belangen wordt rekening gehouden. In autocratieën worden leden van minderheden vaak onderdrukt of zelfs opgesloten.

• Menselijkheid: Democratieën scoren beter op gelijkheid, tolerantie en acceptatie. In veel autocratieën word je gestraft voor wie je bent, bijvoorbeeld vanwege je geaardheid. Democratie is de beste manier om te zorgen dat de belangen en mensenrechten van iedereen worden gerespecteerd. 

• Economie: Sterke, stabiele economieën bloeien vaker in democratische systemen.

• Transparantie: Democratieën kennen veel meer openheid en verantwoording dan autocratieën.

Maar… democratie gaat niet vanzelf. Ze is kwetsbaar. Ze vraagt om goed geïnformeerde burgers, sterke instituties, en vertrouwen in het systeem.

En die staan onder druk. Alarmerend veel jongeren tussen de 20 en 35 jaar — meer dan 30% — geven aan autocratie als aantrekkelijk te zien. Begrijpen ze dan echt wat dat betekent?

Nog een instinker: autocratie vermomt zich steeds vaker als democratie. Trump, Poetin, Orban en Erdogan zijn democratisch gekozen, en claimen een democratisch mandaat om hun ideeën door te voeren, maar schijn bedriegt.

Autocratieën worden bovendien gekenmerkt door een sterke neiging tot corruptie.

En democratie is veel meer dan de meerderheid die beslist.

Word dus wakker anders lopen we opnieuw slaapwandelend de jaren ’30 in!

En ja dus, tijd voor een nieuwe feestdag, 15 september: De Dag van de Democratie, een jaarlijks moment om stil te staan bij de democratie.

En om te vieren hoe goed we het (nog) hebben in Nederland.

En om onszelf eraan te herinneren dat het niet vanzelfsprekend is.