Hoe iets simpels als handen wassen keer op keer bewezen risico's verlaagt, maar nog steeds niet altijd wordt nageleefd.
In 1846 begon Ignaz Semmelweis een nieuwe baan op de kraamafdeling van het Algemeines Krankenhaus in Wenen, Oostenrijk. Er waren twee afdelingen en Semmelweis ontdekte al snel een dramatisch verschil tussen hem en de andere afdeling. Op zijn afdeling was de gemiddelde sterft één op de tien jonge moeders die stierven als gevolg van zwangerschapskoorts. Gedurende enkele maanden was dit zelfs 30%! Op de andere afdeling is de sterfte veel lager, gemiddeld 4%.
Hij kiest voor een methodische aanpak. Hij probeert verschillende mogelijke resoluties uit en volgt de resultaten op de voet. In 1847 begint hij te experimenteren met handen wassen. Hij vermoedt dat studenten die autopsie uitvoeren in het mortuarium en vervolgens helpen op zijn kraamafdeling, giftige deeltjes op hun handen brengen. De studenten werken alleen bij zijn afdeling en niet bij de andere. Semmelweis verplicht alle medewerkers om hun handen te wassen in een chlooroplossing voordat ze de afdeling betreden. De resultaten waren verbluffend.
Binnen enkele weken daalt de sterfte van -op dat moment- 18% naar minder dan 2%. Binnen enkele maanden zakt het cijfer tot onder de 0,2%!
Ondanks het bewijs dat de cijfers juist waren en dat hij publiciteit zocht voor zijn bevindingen, wordt het wassen van handen door de meeste artsen niet overgenomen. Erger nog: het idee dat artsen en verpleegkundigen zelf ziektes door het hele ziekenhuis verspreidden, werd door een groot aantal collega's belachelijk gemaakt.
Micro-organismen
Het duurde meer dan 15 jaar voordat de Franse chemicus en bioloog Louis Pasteur ontdekte dat veel ziekten worden veroorzaakt door niet met het blote oog zichtbare micro-organismen. Stap voor stap accepteren artsen dat het een goed idee is om handen te wassen voor en na contact met patiënten, en er zijn richtlijnen opgesteld.
Inmiddels zijn we 170 jaar verder. Elke arts en elke verpleegster weet wanneer ze hun handen moeten wassen, maar doen ze dat ook? Of, wat preciezer: zijn werknemers in een gemiddeld ziekenhuis in staat om zelf de hygiëneregels aan de hand van de medische stand te houden?
Je raadt het al: NEE!
Onderzoek uit 2012 toonde aan dat een gemiddelde naleving van de norm voor handwas 20% is (let op: een recentere studie in Zweden vond ook <20%). Jaarlijks vallen er meer slachtoffers door slechte handhygiëne in vergelijking met verkeersongevallen in Nederland. Is dat niet iets geks, omdat dit - blijkbaar - gemakkelijk te voorkomen is?
Dit verhaal komt uit het boek ‘De Ladder’ van Ben Tiggelaar en hij laat zien hoe moeilijk het is om gewoontes te veranderen, maar hij biedt ook goede oplossingen voor het veranderen van (slechte) gewoonten.