Velen zijn onbekend met het feit dat het aantal zware en dodelijke ongevallen in Nederland sinds 2015 weer stijgt. Vóór die tijd is dat aantal gedurende lange tijd gedaald. Het bestaande veiligheidsmanagement dient daarom tegen het licht gehouden te worden. Met onderstaande uiteenzetting kan mogelijk het tij gekeerd worden.
En dat resulteert tevens in plezierige neveneffecten zoals minder ongevallen in het algemeen, verbetering van kwaliteit van producten en diensten, minder schade, hogere productiviteit, lagere kosten, and so on. En ook nog zonder dat dat gepaard gaat met extra mankracht, inhuren van adviesbureaus e.d. Zou toch velen blij moeten kunnen maken.
De vier elementen:
Menselijke motivatie, integreren van veiligheid in het bedrijfsbeleid, de kracht van veiligheid (i.p.v. het hoofdpijndossier) en het belang van psychologische veiligheid.
Om Veiligheid van Binnenuit te laten groeien benoem ik hier vier elementen: #motivatie, integreren van #veiligheid in het #bedrijfsbeleid, de kracht van veiligheid (i.p.v. het hoofdpijndossier) en het belang van psychologische veiligheid.
Deze vier zijn uiteraard nauw met elkaar verbonden. Wat ik de revue hier laat passeren is enkel een kapstok. De jassen die eraan komen hangen vragen om meer diepgang, maar zonder kapstok is het lastig jassen ophangen!
Motivatie. Wat beweegt mensen?
De TED-talk van Dan Pink legt dat helder uit. Eigenlijk hoef je enkel van minuut 2 tot 4 te kijken. Belonen is geen motivator (let op: wel een dissatisfier!). En dat geldt ook voor straffen. Een mooi voorbeeld dateert uit de eind jaren 90 in een kinderdagverblijf in Haifi Israël. Ze kampte daar met het probleem dat zo'n kwart van de kinderen na sluitingstijd werden opgehaald. Niet leuk voor de kinderen, niet leuk voor de begeleider. Dit moest veranderen. Men zou dit gedrag wel eens even aanpakken en zette een boete op het te laat ophalen van de kinderen. Dat zal ze leren. Wat gebeurde? Het aantal ouders dat te laat hun kinderen kwam ophalen...... uhh, steeg 😳 Eerst naar een derde, in korte tijd zelfs naar 40% dat te laat kwam. Wat bleek, de ouders hadden een morele verplichting en door de financiële straf werd de morele prikkel afgekocht. Op het eerste gezicht misschien niet zo'n directe link met veiligheid maar lees verder. Die link is namelijk groot!
De kracht van veiligheid - uit eigen ervaring
Nu naar veiligheid. De leringen die ik opgedaan heb kunnen sommigen van jullie mogelijk behoeden om door dezelfde (pijnlijke) ervaringen te moeten gaan.
Veiligheid heeft altijd - in mijn beleving - hoog op mijn agenda gestaan gedurende mijn loopbaan.
Toen ik in 2010 als Site Manager begon met de realisatie van een BRZO-activiteit ging ik daar met dezelfde #veiligheidspirit mee aan de slag. De aanloop, de bouw, en zelfs de opstart, met hier en daar wat niet noemenswaardige horten en stoten, verliepen vrijwel volgens plan. Echter kort na de inbedrijfname vonden er een aantal #incidenten plaats. Niet meteen (iedere nieuwe installatie heeft in de beginfase 'issues') maar het duurde niet lang of het begon te knagen. Op een zaterdag in het najaar ging er iets heel erg fout maar zonder serieuze gevolgen. Echter ik realiseerde mij terdege, en daar zit het geluk, het toeval, het minuscule verschil tussen een near miss en een of meerdere dodelijke ongevallen. Ondanks een gedegen RCA, een paar weken later nog een incident, minder ernstig, maar toch, er ging téveel mis. Geluk houdt een keer op dus na een weekend broeden besloot ik om de installatie (even) uit bedrijf te nemen. Gesteund door de mensen om mij heen was ik van mening dat we onderzoek moesten doen naar het niveau van de #procesveiligheid van de installatie. Een heftige beslissing die stevige beroering teweegbracht. Na een 'scan' realiseerden we ons dat een nieuwe HAZOP-studie vereist was. Daaruit voortkomend zijn een behoorlijk aantal extra maatregelen getroffen.
Toen, in de periode dat we weer nadachten over herstart, nog steeds aan het na-shaken van wat we allemaal vastgesteld hadden plantte er een overtuiging in mijn hoofd: welke doelstellingen (commercieel, productiviteit, kosten) er mij ook opgelegd zouden worden, veiligheid zou voor mij immer op de agenda staan en ik beloofde mijzelf plechtig dat ik mij daar niet meer van zou laten afleiden door welke druk dan ook. Er is natuurlijk ook veel te zeggen wat er allemaal anders had gemoeten in de designfase, want als dat goed uitgevoerd was waren we nooit in deze situatie beland, maar daar ga ik in dit betoog niet verder op in. We waren namelijk waar we waren en met die tekortkomingen hadden we te dealen. De installatie werd weer in bedrijf genomen, de organisatie heeft zich vervolgens krachtig ontwikkeld, en bij alle activiteiten, acties, plannen, etc. met veiligheid, met #risicodenken als basis. We zijn nu een aantal jaren verder en ik ben tot de volgende conclusie gekomen:
Als je #veiligheidsfocus zuiver is en helder kijkt naar en omgaat met risico’s, en voor iedere situatie en activiteit de passende #beheersmaatregelen treft (of bewust bepaalde risico's bereid bent te nemen!), reduceer je niet alleen drastisch het aantal #incidenten, maar heeft het een aanstekelijk effect naar de andere belangen van je bedrijf zoals kwaliteit van je producten of diensten, productiviteit, je uptime, elimineren van bottlenecks, het onderhoud van de installaties, je kostenmanagement, and so on!
Veiligheid, hebben we sindsdien ervaren, is dan ook geen "hoofdpijndossier", het is geen rem, het is geen obstakel, maar het is een kracht! Het allerbelangrijkste is om veiligheid (#risicodenken) te integreren in alle activiteiten die ondernomen worden.
Van extrinsieke naar intrinsieke motivatie
En nu dan terug naar #intrinsiekemotivatie. Als deze mindset namelijk intrinsiek 'groeit’ dan wordt het een manier van werken, van denken, van samenwerken en wordt het ingebed in al je systemen. Bij vele organisaties staat veiligheid als nummer 1 op de wekelijkse MT-vergadering en ook tijdens het ochtendgebed. Maar dat heeft veel weg van de schijn wekken hoe belangrijk het is, maar het zo extrinsiek als het maar zijn kan. #Compliancemanagement. En als het onderwerp veiligheid als eerste dan meestal zonder noemenswaardige issues de agenda gepasseerd is dan vliegen we als de brandweer naar onderwerpen als deadlines, productiviteit, té hoge downtime, terugkerende maintenanceproblemen, de markt, de omzet en wat in ’s hemelsnaam te doen met die (te) hoge kosten! Nee, het hoort voor alle activiteiten op de agenda te staan, niet op een speciale of op de eerste plaats. Dus niet: veiligheid staat op 1, nee, veiligheid, risicodenken, bij alle activiteiten. Bij alle activiteiten passen we #risicobeheersdenken toe. Welke maatregelen dienen we te treffen om de risico's die we zien tot een acceptabel niveau te brengen (of zien we de risico's maar zijn bereid deze te accepteren)?
Op deze wijze naar veiligheid kijken betekent niet dat het minder of simpeler wordt maar wel met meer #focus en met véél meer #effectiviteit, het gaat in het #systeem zitten, het gaat van binnen naar buiten i.p.v. door opgelegde eisen, het gaat steeds meer intrinsiek.
Dit neemt overigens niet weg, en eigenlijk onnodig om überhaupt te vernoemen, maar ik doe het toch maar want daar zou ik anders door velen op gewezen gaan worden, dat de wettelijke kaders (#BRZO, #ARBO, etc.) het bear minimum zijn en blijven, een #minimumgrens en is simply een must om de not-safety-minded binnen de perken te houden. Echter die wetten worden opgelegd, zijn extrinsiek gedreven en gaan over compliance en brengt strafwerk en boetes als het niet op orde is. En ook een must is een #veiligheidsbeheerssysteem (#VBS), bij voorkeur geïntegreerd in/met het kwaliteits- of bedrijfssysteem/handboek. Iedere organisatie heeft structuur nodig. Geen enkel zichzelf veiligheid respecterend bedrijf werkt zonder VBS.
Maar daarmee beklijft het niet, het is namelijk extrinsiek opgelegd. Van binnenuit, intrinsiek, dan laat je die wettelijke kaders naar verloop van tijd achter je.
Psychologische veiligheid als voorwaarde
Een voorwaarde voor intrinsieke motivatie is #psychologischeveiligheid. Mensen dienen zonder gevaar voor reprimande of repercussie veiligheidsaspecten of near misses aan de orde te kunnen stellen, en er terugkoppeling op te krijgen, ook als dat tot gevolg heeft dat er vertragingen of tijdelijke stilleggingen uit naar voren kunnen komen. Er ontstaat een #cultuur van vertrouwen en transparantie. Job Groeneweg liet tijdens zijn intreerede in januari j.l. zien dat psychologische veiligheid met stip bovenaan staat als het over #veiligheidscultuur gaat. En het is een megabelangrijke voorwaarde voor de ontwikkeling van intrinsieke motivatie!
Conclusie
Zie het belang van en gebruik de kennis van intrinsieke motivatie
Integreer veiligheid in alle bedrijfsactiviteiten (en dus niet als een losstaand managementprogramma)
Herken veiligheid als kracht (i.p.v. als hoofdpijndossier)
Zie het belang van en creëer psychologische veiligheid
In onze training ‘Veiligheid van Binnenuit’ worden deze thema's ontrafeld, verklaard, en met deze inzichten als basis, worden handvaten aangereikt op zodanige wijze dat deze inzichten handen en voeten krijgen en implementeerbaar worden. Een groot aantal bedrijven hebben deze inzichten reeds omarmd, maar velen nog niet en weten soms niet goed hoe ze dat moeten doen, of waar ze moeten beginnen. Wij kunnen daarbij helpen.